Mục lục bài viết
Trong xã hội hiện đại, ly hôn không còn là điều xa lạ. Tuy nhiên, không ít người vẫn còn mơ hồ về trình tự, thủ tục ly hôn cũng như cách bảo vệ tốt nhất quyền lợi của bản thân và con cái trong quá trình này. Cùng Dignity Law tìm hiểu chi tiết ngay sau đây để không gặp rủi ro pháp lý khi ly hôn nhé!
1. Thủ tục ly hôn theo quy định pháp luật?
Thủ tục ly hôn là một thủ tục pháp lý nhằm chấm dứt quan hệ hôn nhân hợp pháp giữa hai vợ chồng. Tại Việt Nam, theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình, thủ tục giải quyết ly hôn được phân thành hai hình thức chính: ly hôn thuận tình và ly hôn đơn phương. Mỗi hình thức có trình tự, điều kiện và yêu cầu pháp lý khác nhau.
1.1 Thủ tục ly hôn thuận tình
Ly hôn thuận tình là trường hợp cả hai vợ chồng cùng đồng ý chấm dứt quan hệ hôn nhân và đã thỏa thuận được toàn bộ các vấn đề liên quan đến quyền nuôi con, cấp dưỡng, và phân chia tài sản. Đây là hình thức ly hôn đơn giản hơn so với ly hôn đơn phương, nhưng vẫn phải tuân thủ quy trình pháp lý do Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết.
Dưới đây là 5 bước thực hiện thủ tục ly hôn thuận tình theo đúng quy định pháp luật hiện hành:
Bước 1: Nộp giấy tờ ly hôn hôn thuận tình
Vợ hoặc chồng nộp đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn tại Tòa án nhân dân khu vực nơi cư trú hoặc làm việc của một trong hai bên.
Giấy tờ ly hôn thuận tình bao gồm:
- Đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn;
- Giấy đăng ký kết hôn (bản chính);
- CMND/CCCD và hộ khẩu của cả hai vợ chồng (bản sao công chứng);
- Giấy khai sinh của con (nếu có);
- Tài liệu chứng minh quyền sở hữu tài sản chung (nếu yêu cầu chia tài sản).
Bước 2: Tòa án kiểm tra giấy tờ thủ tục ly hôn và thông báo tạm ứng án phí
Sau khi tiếp nhận giấy tờ ly hôn, Tòa án tiến hành kiểm tra tính hợp lệ và ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí dân sự sơ thẩm theo quy định.
Bước 3: Nộp tiền tạm ứng án phí
Người yêu cầu ly hôn nộp tiền tạm ứng án phí tại Chi cục Thi hành án dân sự và nộp lại biên lai cho Tòa án.
Bước 4: Hòa giải tại Tòa án
Trong vòng 15 ngày làm việc, Tòa án sẽ mở phiên hòa giải. Nếu hòa giải không thành, các bên vẫn giữ nguyên yêu cầu ly hôn thì Tòa án lập biên bản hòa giải không thành.
Bước 5: Ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn
Sau 07 ngày kể từ ngày hòa giải không thành, nếu không có bên nào thay đổi yêu cầu, Tòa án sẽ ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn có hiệu lực pháp luật ngay.
1.2 Thủ tục ly hôn đơn phương
Ly hôn đơn phương là trường hợp một bên vợ hoặc chồng không đồng thuận ly hôn hoặc không thể thỏa thuận được các vấn đề liên quan đến con chung, tài sản hoặc nghĩa vụ tài chính. Việc giải quyết ly hôn đơn phương cần tuân thủ quy trình chặt chẽ theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
Dưới đây là 05 bước thực hiện thủ tục ly hôn đơn phương:
Bước 1: Chuẩn bị giấy tờ thủ tục ly hôn đơn phương
Người có yêu cầu ly hôn cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ ly hôn đơn phương, bao gồm:
- Đơn khởi kiện ly hôn đơn phương (theo mẫu);
- Giấy đăng ký kết hôn (bản chính);
- CMND/CCCD, hộ khẩu của hai vợ chồng (bản sao có chứng thực);
- Giấy khai sinh của con chung (nếu có);
- Tài liệu chứng minh tài sản chung (nếu yêu cầu chia tài sản);
- Các tài liệu, chứng cứ chứng minh mâu thuẫn hôn nhân trầm trọng (nếu có).
Bước 2: Nộp giấy tờ ly hôn tại Tòa án có thẩm quyền
Người yêu cầu ly hôn đơn phương giấy tờ ly hôn tại Tòa án nhân dân cấp quận/huyện nơi bị đơn (vợ/chồng còn lại) đang cư trú hoặc làm việc.
Bước 3: Tòa án thụ lý và thông báo án phí
Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ khi nhận được giấy tờ ly hôn hợp lệ, Tòa án sẽ xem xét thụ lý vụ án và ra thông báo yêu cầu người khởi kiện nộp tiền tạm ứng án phí.
Bước 4: Tiến hành hòa giải
Tòa án tổ chức phiên hòa giải giữa các bên. Nếu hòa giải không thành, vụ án sẽ được đưa ra xét xử theo thủ tục sơ thẩm.
Lưu ý: Nếu bên bị đơn không hợp tác hoặc vắng mặt nhiều lần không có lý do chính đáng, Tòa án vẫn có thể tiếp tục giải quyết vụ án theo quy định pháp luật.
Bước 5: Nộp tiền tạm ứng án phí
Người khởi kiện thực hiện nộp tiền tạm ứng án phí ly hôn đơn phương tại Chi cục Thi hành án dân sự, sau đó nộp lại biên lai cho Tòa án để hoàn tất thủ tục thụ lý vụ án.
2. Nộp giấy tờ thủ tục ly hôn ở đâu?
Việc xác định đúng nơi nộp đơn ly hôn là bước đầu tiên quan trọng trong quá trình giải quyết các thủ tục ly hôn. Căn cứ theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, thẩm quyền giải quyết ly hôn thuộc về Tòa án nhân dân cấp huyện nơi cư trú, làm việc của các bên đương sự, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
2.1. Nộp giấy tờ thủ tục ly hôn hôn thuận tình ở đâu?
Trong trường hợp hai vợ chồng thuận tình ly hôn, tức là cùng đồng thuận chấm dứt quan hệ hôn nhân và đã thỏa thuận được về con chung, tài sản, nợ chung… thì:
- Có thể lựa chọn Tòa án nhân dân cấp huyện nơi cư trú hoặc làm việc của vợ hoặc chồng để nộp đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn.
- Theo quy định, trong vòng 03 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận đầy đủ hồ sơ, Chánh án Tòa án sẽ phân công Thẩm phán giải quyết vụ việc.
2.2. Nộp giấy tờ ly hôn đơn phương ở đâu?
Với trường hợp ly hôn đơn phương, tức là một bên muốn ly hôn nhưng bên còn lại không đồng ý hoặc có tranh chấp về quyền nuôi con, tài sản… thì:
- Căn cứ Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, đơn ly hôn đơn phương phải được nộp tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn (vợ hoặc chồng) đang cư trú hoặc làm việc.
Điều này có nghĩa là người khởi kiện không thể chọn nơi cư trú của mình để nộp đơn mà phải tuân theo nguyên tắc thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án.
2.3. Lưu ý quan trọng khi nộp giấy tờ thủ tục ly hôn
- Theo khoản 4 Điều 85 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, vợ hoặc chồng không được ủy quyền người khác tham gia tố tụng trong vụ án ly hôn (trừ việc nộp hồ sơ, nộp án phí…). Điều này nhằm đảm bảo tính cá nhân và tự nguyện trong các quyết định về hôn nhân.
- Trong trường hợp một trong hai bên không thể trực tiếp tham gia phiên tòa, có thể gửi văn bản đề nghị xét xử vắng mặt đến Tòa án theo đúng quy định pháp luật.
3. Thời gian giải quyết thủ tục xin ly hôn hết bao lâu?
Khi bước vào quá trình ly hôn, một trong những câu hỏi thường gặp nhất là: thời gian giải quyết thủ tục xin ly hôn mất bao lâu? Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào loại hình ly hôn mà các bên thực hiện, cụ thể như sau:
3.1. Thời gian giải quyết ly hôn thuận tình
Trong trường hợp thuận tình ly hôn, tức là cả hai vợ chồng đều đồng ý chấm dứt quan hệ hôn nhân và không có tranh chấp về tài sản, con cái, nợ chung…, thủ tục sẽ được giải quyết nhanh hơn.
Theo quy định tại Điều 212 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015:
“Hết thời hạn 07 ngày, kể từ ngày lập biên bản hòa giải thành mà không có đương sự nào thay đổi ý kiến về sự thoả thuận đó thì Thẩm phán… phải ra quyết định công nhận sự thoả thuận của các đương sự.”
Thời gian giải quyết nhanh nhất cho thủ tục xin ly hôn thuận tình có thể từ 07 – 15 ngày làm việc, trong điều kiện hồ sơ đầy đủ, hòa giải thành và không có phát sinh khác.
Tuy nhiên, trong thực tế, nếu quá trình hòa giải kéo dài hoặc thiếu hồ sơ, thời gian có thể kéo dài đến 1 – 2 tháng.
3.2. Thời gian giải quyết ly hôn đơn phương
Đối với ly hôn đơn phương, thời gian sẽ kéo dài hơn do thường phát sinh tranh chấp về quyền nuôi con, chia tài sản chung, hoặc bị đơn không hợp tác.
Căn cứ quy định của pháp luật và thực tiễn xét xử tại các Tòa án, thời gian giải quyết thủ tục xin ly hôn đơn phương thông thường kéo dài từ:
4 – 6 tháng (kể từ ngày Tòa án thụ lý vụ án).
Tuy nhiên, nếu có tranh chấp phức tạp, bị đơn vắng mặt, hoặc cần tiến hành định giá tài sản, giám định ADN…, thời gian có thể kéo dài hơn, thậm chí đến 9 – 12 tháng hoặc hơn nữa.
4. Khi nào bạn được quyền làm thủ tục ly hôn?
Theo Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, ly hôn là quyền của vợ hoặc chồng trong quan hệ hôn nhân. Khi đời sống hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, không thể kéo dài, mục đích hôn nhân không đạt được, bạn hoàn toàn có thể nộp đơn yêu cầu ly hôn đến Tòa án có thẩm quyền.
5. Điều kiện được giải quyết thủ tục ly hôn thế nào?
Theo quy định của pháp luật, để Tòa án thụ lý và giải quyết yêu cầu ly hôn, người nộp đơn cần đáp ứng đầy đủ 2 nhóm điều kiện:
- Điều kiện về căn cứ ly hôn hợp pháp
- Điều kiện về quy trình, thủ tục tố tụng đúng luật
5.1. Điều kiện để yêu cầu Tòa án công nhận thuận tình ly hôn
Thuận tình ly hôn là trường hợp hai vợ chồng đồng thuận chấm dứt hôn nhân, không tranh chấp về con chung và tài sản.
Các điều kiện bắt buộc gồm có:
- Hai bên thật sự tự nguyện ly hôn, không bị ép buộc
- Hai bên đã thỏa thuận rõ ràng về việc chia tài sản, quyền nuôi con, nghĩa vụ cấp dưỡng
- Hai bên thực hiện đúng thủ tục pháp lý theo yêu cầu của Tòa án
Khi đáp ứng đủ các điều kiện trên, Tòa án sẽ ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn – đây là hình thức ly hôn nhanh chóng và đơn giản nhất.
5.2. Điều kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn đơn phương
Trong trường hợp chỉ một bên muốn ly hôn, bạn phải chứng minh hôn nhân đã rơi vào tình trạng không thể cứu vãn, theo quy định tại Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình.
Tòa án sẽ chấp nhận giải quyết đơn phương ly hôn nếu có một trong các căn cứ sau:
- Vợ hoặc chồng có hành vi bạo lực gia đình
- Một bên vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ hôn nhân (ngoại tình, không chăm lo gia đình…) làm cho hôn nhân trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài
- Vợ/chồng bị Tòa án tuyên bố mất tích
- Vợ/chồng mất năng lực hành vi dân sự do tâm thần hoặc bệnh lý và bị bạo hành bởi người còn lại
Đồng thời, người yêu cầu phải:
- Thực hiện đúng thủ tục tố tụng theo quy định pháp luật
- Nộp đầy đủ hồ sơ, tài liệu chứng minh căn cứ xin ly hôn
